Bertus Brouwer. Waar is slechts wat waar is.
Filosofie gevlochten door wiskunde
Voor Brouwers wetenschappelijke loopbaan waren de colleges van Mannoury van
groot belang. Deze autodidact met een sprankelende fantasie liet zien dat in
de wiskunde wel degelijk plaats was voor schoonheid en speelsheid. Daarnaast
moet Brouwers promotor, professor Korteweg genoemd worden. Met veel tact en
inlevingsvermogen hanteerde hij het snoeimes bij Brouwers dissertatie 'Over
de grondslagen der wiskunde'.
Brouwer had graag veel meer filosofie
gevlochten door zijn wiskundige verhandelingen. Korteweg hield hem bij het
eigenlijke onderwerp. ' ... waarlijk Brouwer, het gaat niet. Daarin (in de
door Brouwer opgestuurde tekst) is een soort pessimistische en mystieke
levensbeschouwing ingevlochten die geen wiskunde meer is en ook met de
grondslagen der wiskunde niets te maken heeft. Zij moge in uw geest hier en
daar met wiskunde zijn samengegroeid; maar dat is dan geheel subjectief. Men
kan dáárin geheel van u afwijken en toch uw meningen over de grondslagen van
de wiskunde volkomen delen.' Grote delen uit het oorspronkelijke manuscript
werden geschrapt. De grondslagen van de wiskunde waren voor Brouwer de
getallen. Alle wiskunde was uiteindelijk op de getallen terug te voeren. Tijd
bestond op zich. Ruimte was daaruit afgeleid.
De kiem van Brouwers filosofische visie kunnen we lezen in 'Leven, kunst en
mystiek', de neerslag van een aantal lezingen voor Delftse studenten gehouden
in 1905. Brouwer trok daarin van leer tegen de uitbuiting van de natuur door
de techniek en het intellect op een manier die een milieu activist van
tegenwoordig niet zou misstaan: 'het verstand ziet nooit de wereld in haar
geheel, en de middelen die het dicteert in de richting van het begrensde in
't oog gevatte doel, zullen ... aan het geheel slechts schade doen'. De
oorzaak van alle droefenis was in zijn ogen de sprong van het doel naar het
middel. Het middel om een doel te bereiken was nooit precies op het doel
gericht en zou -nog erger- uiteindelijk een doel op zich worden waartoe weer
een ander middel werd gezocht. Zo raakte het streven van de mens steeds
verder van zijn doel af. De oplossing was de 'zelfinkeer', het nauwkeurig
luisteren naar de eigen intentie, het gelaten volgen van het eigen karma.
Merkwaardig waren daarbij zijn opvattingen over de vrouw, die volgens
Brouwers slechts geschapen was om haar man te dienen.
>
|