www.jemagalles.nl

Beroemde Nederlanders

^ < >

Willem Pijper

'La musique est mort, vive la musique'

Willem Pijper kreeg zijn eerste bekendheid als recensent van het Utrechts Dagblad. Hij schreef helder, niet zonder humor en in een vlotte stijl. De in 'De Quintencirkel' gebundelde artikelen zijn nog steeds de moeite van het lezen waard. Met zijn scherpe pen had hij volgens de hoofdredacteur maar een fout, namelijk dat hij altijd de waarheid sprak. Daarbij ging hij de strijd niet uit de weg. De dirigent van het Stedelijk Orkest kreeg het zwaar te verduren. Pijper bekritiseerde niet alleen zijn uitvoeringspraktijk, maar ook de programmakeuzes. De pen bleek een machtig wapen; de dirigent ruimde het veld.

Pijper mystificeerde: 'Muziek begrijpen? Dat zullen we nooit kunnen.' Maar hij mystificeerde met een doel. In zijn ogen was de mentaliteit in Nederland, ondanks het naar verhouding hoge aantal beroepsmusici, in wezen anti-muzikaal. 'In Holland evenwel is het produceren van min of meer in een systeem thuis behorende klankenreeksen een bij uitstek onder het begrip Zondag vallende bezigheid geworden. Gelijk de voetbalwedstrijden en het kerkbezoek.' Hij wilde de muziekwaardering ontdoen van persoonlijkheidsverering, bruikbaarheidscriteria, of welke andere niet muzikale bijmengsels dan ook. 'Psycho-analyse ... heeft 'artistiek' net zo min een stimulerende als een remmende invloed,' repliceerde hij een collega die een muziekstuk 'de vrucht van de psycho- analyse' noemde.

In een essay toonde hij aan hoe de in die tijd immense populariteit van Beethoven zijn oorsprong eerder in het drama van diens levensmoeilijkheden vond, dan in het nieuwe van de muzikale uitdrukking. Die was immers ook al bij Haydn te vinden. Pijper was een pleitbezorger voor de moderne muziek, of zoals hij het zelf noemde 'tegenwoordige muziek'. Bij het dóórbreken daarvan sloeg hij de rol van de componist hoger aan dan die van de executant: '... een partituur is meer dan een wassenbeeldenspel.' dat pas door de pianist tot leven gewekt zou worden. 'Zij scheppen niet, zij vervoeren.' Juist ook omdat ooit in Nederland het spel van melodie en tegenmelodie tot grote bloei was gekomen geloofde hij in de mogelijkheden van de Nederlandse muziek. Hij realiseerde zich wel dat daarvoor eerst drie eeuwen minderwaardigheidsgevoel opzij gezet moesten worden. 'La musique est mort, vive la musique!' schreef hij in de eerste jaargang van het tijdschrift 'De Muziek'.
>


^ < >

tekst, concept en werkwijze: Luc Ambagts
Beroemde Nederlanders
- een historisch onderdeel van jemagalles.nl -